Тұрақты туризм зертханасы отандық туризмді дамытуға ықпал етеді

География және табиғатты пайдалану факультеті жанынан ашылған тағы бір инновациялық жоба – Тұрақты туризм зертханасы. Өткен жылы құрылған зертхананың жобалары отандық туризмді жетілдірудің инновациялық әдістерін ғылыми тұрғыда зерттеп, жергілікті жерде өркендеуіне зор ықпал етеді.
Зертхана жетекшісі, техникалық ғылымдар кандидаты, ҚР еңбек сіңірген туризм нұсқаушысы Александр Артемьевтің айтуынша, бұл зертхана профессор С.Ердәулетов (кафедраның негізін қалаушы) құрған еліміздегі жалғыз ғылыми туризм географиясы мектебінің дәстүрін жалғастыруда.
Тұрақты туризм зертханасының мақсаты – өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму контексінде туризмнің синергетикалық әсері арқылы аймақтардың тұрақты даму трендін іске асыру. Осыған орай, зертхана мынадай тапсырмаларды орындайды.
1. Туристік саланың қоршаған ортаға, әлеуметтік-мәдени аспектілерге және экономикалық дамуға ықпалын ескере отырып, оның ағымдағы жай-күйін бағалау бойынша кешенді зерттеулер жүргізу. Туризмнің тұрақты дамуы үшін негізгі проблемалар мен сын-қатерлерді анықтау.
2. Туристік дестинациялардың тұрақтылығын бағалауға инновациялық әдістемелер мен құралдарды әзірлеу. Туристік қызметтің түрлі салаларына тұрақты туризм қағидаттарын енгізу бойынша ұсыным дайындау.
3. Туристік сала, академиялық орта және туристік қоғамдастық өкілдеріне арнап оқыту бағдарламаларын әзірлеу, семинар-тренингтер өткізу. Жалпы жарияланым, вебинар және басқа да білім беру форматтары арқылы тұрақты туризм туралы білімді қолдап тарату.
4. Экологиялық және әлеуметтік-мәдени жауапкершілікке, сондай-ақ жергілікті қоғамдастықтарды қолдауға баса назар аудара отырып, пилоттық тұрақты туристік жобаларды дайындау және іске асыру. Түрлі географиялық контекстердегі табысты тәжірибелердің тиімділігі мен қайталануын бағалау.
5. Туристік бизнес өкілдері, мемлекеттік органдар, білім беру, ғылыми-зерттеу мекемелері және қоғамдық ұйымдармен әріптестік қатынастарды орнатып дамыту. Тұрақты туризм бойынша халықаралық зерттеу орталықтарымен белсенді өзара іс-қимыл.
6. Тұрақты туристік кәсіпорындар мен жобалар үшін стандарттар мен сертификаттау рәсімдерін әзірлеп, оны нарықта ілгерілетуге қатысу. Туристік нарыққа қатысушылардың тұрақтылық қағидаттарын енгізіп сақтауын ынталандыру.
7. Туристік бастамалардың тұрақтылығын мониторингілеу және бағалау жүйесін енгізу. Тұрақты туризм саласындағы тәжірибелер мен стратегияларды әрдайым жақсарту мақсатында кері байланыс пен ұсыныс беру.
Жоба шеңберінде туристік саланың қазіргі жай-күйін және оның қоршаған ортаға әсерін, әлеуметтік-мәдени аспектілері мен экономикалық дамуын бағалау бойынша кешенді зерттеулер жүргізіледі. Тұрақты туризм зертханасының мегажобаға қатысуы экономика мен экология және әлеуметтік саладағы туристік қызметтің 30-дан астам саласына ықпал ететін мультипликативті әсеріне байланысты. Өйткені туризм экономикада жаңа жұмыс орындарын ашады әрі қызмет көрсету саласына тартымды инвестициялық ахуал қалыптастырады. Ал әлеуметтік салада ұлттық құндылықтың бөлшегі десек, артық айтқандық емес. Себебі тарихи-мәдени мұраны сақтап, ұлттық бірегейлікті жаңғыртады. Сондай-ақ қазақтың дәстүрлі қонақжайлылығын көрсетеді. Экологиялық орнықтылық бағытында табиғи байлықты сақтауға үндесе, экологиялық ағарту, орнықтылық пен патриотизм қағидаттары негізінде туған топырақтың бай табиғатына жауапкершілікпен қарауға тәрбиелейді.
Зертхана жетекшісі Александр Артемьевтің пікірінше, анықталған проблемалар мен айтылған сын-ескертпелер негізінде жиынтық туристік әлеуетке, тәуекелдер мен тұрақтылық перспективаларына бағалау жүргізіледі. Сондай-ақ туристік қызметтің түрлі салаларына орнықты туризм қағидаттарын енгізу бойынша ғылыми ұсынымдар әзірленбекші. Нәтижесінде экономикалық тиімділікке туристік кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға және салаға инвестициялар тартуға ықпал ететін тұрақты туризмге инновациялық әдістемелер мен тәсілдерді енгізу есебінен қол жеткізілмекші. Мамандардың айтуынша, қазіргі заманғы «жасыл» инфрақұрылымды қалыптастыру жөніндегі практикалық шешімдер туристік белсенділіктің өркендеуіне және табыстың ұлғаюын қолдауға қабілетті. Осы орайда, зертхана қолдайтын тұрақты туристік жобаларды іске асыру шағын және орта бизнесті дамытуға, жаңа жұмыс орындарын ашуға, сонымен бірге тауар мен қызметтерді тұтыну көлемін ұлғайту арқылы жергілікті экономиканы ынталандыруға ықпал етуі мүмкін.
Экологиялық тиімділік туризмнің экожүйеге теріс әсерін азайтуға бағытталған табиғи ресурстарды тұрақты пайдалану әдістерін әзірлеу арқылы табиғи ресурстарды сақтау мүмкіндігін кең ауқымдандырады. Экологиялық білім беру және ағарту саласындағы зертхана жобалары туристер арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға ықпал етеді. Ал бұл мәселе табиғи ортаны сақтау үшін өте маңызды екенін білеміз. Инновациялық тәжірибелер мен технологияларды енгізу парниктік газ шығарындысын азайтуға және климаттың тұрақтылығын сақтау арқылы туризмнің көміртегі ізін азайтуға көмек береді.
Әлеуметтік тиімділік жергілікті қауымдастықты қолдауда көрінеді. Тұрақты туризм жөніндегі жобалар жергілікті халықты туристік қызметке тартуға және мәдени мұраны сақтауға жәрдем береді. Жергілікті тұрғындардың білімі мен дағдыларын дамытуға бағытталған білім беру және мәдени бағдарламалар өмір сүру сапасына оң әсер етеді. Бұл ретте тұрақты туризмді дамыту жұмыссыздықты азайтып, халықтың әл-ауқатын арттыруға аса маңызды жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал етеді.
Практикалық құрал және зерттеу нәтижесі ретінде деректер базасы, бағалау карталары жасалады. Туристік-рекреациялық жүктеме есептеулері орындалып, маршруттық туристік желі бейімделеді. Есептік әдістемелер жетілдіріледі, бизнес өкілдері мен жергілікті қоғамдастық, оның ішінде гидтерге арналған оқыту бағдарламалары әзірленеді. Атап айтқанда, ағартушылық іс-шаралар ұйымдастырылып, мониторингтік бағдарламалар пысықталады.
Уәкілетті органдар зерттеу жұмыстарының нәтижесін жоспарлап басқару мақсатында, ал туристік кәсіпорындар мен ұйымдар-бизнесті жүргізу процесінде жобалау аумақтарын дамытудың орнықтылығын қамтамасыз ету үшін ЕҚТА (ерекше қорғалатын табиғи аймақтар) – туристік маршруттар мен экологиялық соқпақтарға рекреациялық жүктемені бағалауға, білім беру мекемелері – кадрларды даярлау және қайта даярлауға, ғылыми ұйымдар – өңірлік тұрақты дамудың ғылыми негізін қалыптастыруға пайдалана алады.
Жоба жетекшісінің айтуынша, алғашқы алты айда зерттеулердің әдіснамалық базасы дайындалып, жергілікті жерлерде ситуациялық талдау жүргізілген. Туризм дамуының орнықтылығын бағалаудың негізгі индикаторлары айқындалды. Батыс Қазақстан өңірі бойынша туризмнің өңірлік дамуының авторлық модельдері әзірленді әрі тиісті авторлық куәлік алынған. Scopus базасына кіретін рейтингтік журналға мақала дайындалды. Енді далалық зерттеулерге дайындық жүргізілуде.
ЗЕРТХАНА ЖӘНЕ ТДМ
Тұрақты туризмнің барлық жаһандық критерийлері БҰҰ-ның тұрақты даму мақсаттарына сай және соған сәйкес қолданылады:
тұрақтылықты сертификаттаудың негізі ретінде;
тұрақтылыққа ұмтылатын туристік бағыттар үшін негізгі нұсқаулар ретінде;
тұтынушыларға табысты тұрақты туристік дестинацияларды анықтауға көмектесу үшін;
дестинацияларды орнықты деп тану және бұл туралы жұртшылықты хабардар ету үшін БАҚ бағдары ретінде;
тұрақты туризмді дамытуға қойылатын талаптарды әзірлеу үшін бастапқы нүкте ретінде мемлекеттік және мемлекеттік емес бағдарламаларды, сондай-ақ жеке сектор бағдарламаларын әзірлеу кезінде;
туризм және қонақжайлылық саласындағы кәсіптік даярлау жөніндегі білім беру мекемелері мен ұйымдары үшін базалық басшылық қағидаттар ретінде;
әрекет етуге шабыт беретін көшбасшылық қарым-қабілетті көрсету.
Гүлзат НҰРМОЛДАҚЫЗЫ
Басқа жаңалықтар

