51����

Жануарлар морфологиясы зертханасы

��Зертхананың ғылыми қызметінің негізгі бағыттары

Биология, экология, токсикология:

- қоршаған ортаны ластаушы заттардың биотабына уытты ж��не генотоксикалық әсерін зерттеу;

- ластаушы заттардың цитотоксикалық әсерінің биомаркерлерін іздеу;

- биотаға, геропротекторларға қоршаған ортаны ластаушы заттардың (ОЖ) уытты ж��не генотоксикалық әсерінен қорғайтын заттарды іздеу ж��не өңдеу;

- ОЖ-нің теріс факторларының әсер етуінің экологиялық тәуекелін анықтау.

��Қазіргі уақытта Балқаш көліндегі су мен шөгінділердің цито- ж��не эмбриотоксикалық әсерін балықтарға ж��не қосмекенділерге зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Көлдің су мен түбіндегі шөгінділерді биотестестіру. Zebrafish (Danio rerio) ж��не шыбын бақа (Xenopus laevis) сияқты сынақ объектілерінің эмбриондары мен кәмелетке толмағандарындағы, сондай-ақ коммерциялық ж��не коммерциялық емес балықтар фонында: асп (Aspius aspius), шабдалы (Rutilus rutilus) ж��не қыша (Rhodeus ocellat). ) ж��не қосмекенділердің фондық түрлері: көл бақа (Rana ridibunda) ж��не жасыл бұршақ (Bufo viridis). Биотестестіру әдістері эмбриондардың өлім деңгейін, даму бұзылыстарының жиілігін анықтайды. Биохимиялық ж��не цитологиялық әдістерді қолдана отырып, ауыр металдармен ластанған сулар мен шөгінділердің цито- ж��не эмбриотоксикалық әсер ету механизмдері зерттелген. Балық ж��не қосмекенділердің кәмелетке толмаған түрлеріндегі ���������� Балкаш.

��Ауданы 36 ш.м., орын саны - 8.

��Қызмет көрсетілетін мамандықтар - «5B060700 - Биология» мамандығының студенттерінің дипломдық жұмыстары, «6M060700 - Биология» мамандығы бойынша магистранттар үшін оқу ж��не элективті курстар, «6D060700 - Биология» мамандығының докторанттарына арналған элективтік курстар.

��Пайдаланылған жабдықты көрсете отырып, зертханада өткізілетін шеберханалардың / мамандандырулардың атауы:

Micros сандық микроскопы, Leica сандық микроскопы, Motic320 сандық стерео микроскоп, Binder B28, Binder2 термостаты, Eppendorf 5417R центрифугасы, «Жасушалық биология», «Жасушалық биологияның заманауи әдістері», «Даму биологиясының заманауи әдістері» пәндері бойынша практикалық сабақтар (зертханалық сабақтар) OHAUS RV214 электронды таразы, OHAUS Scout Pro SPU123, GFL 20102 редистиллятор, Apel PD303UV спектрофотометр, Platinum 500 төмен температуралы мұздатқыш, термоцикл C1000 ПТР анализаторы, 3000 Evolution биохимиялық анализаторы ж��не басқа да құрылғылар.

�� Басылымдар:

��1. Sutuyeva, Leila, Trudeau, Vance Shalakhmetova, Tamara. Mortality of Embryos, Developmental Disorders and Changes in Biochemical Parameters in Marsh Frog (Rana ridibunda) Tadpoles Exposed to the Water-Soluble Fraction of Kazakhstan Crude Oil and O-Xylene// Journal of Toxicology and Environmental Health, Part A. – 2019. -Vol. 82, №3. - pp. 200-215. DOI: 10.1080/15287394.2019.1576562.

2. Н.Ш. Мамилов, Ф.Т. Амирбекова, Т.М. Шалахметова, Ж.А. Адильбаев Т.Г. Конысбаев, Л.Р. Сутуева. Особенности развития молоди жереха Aspius aspius (Linnaeus, 1758) из разных биотопов дельты реки Иле // Bulletin of L.N. Gumilyov ENU. - 2019. - № 1(126). - С.68-77. DOI: https://doi.org/10.32523/2616-7034-2019-126-1-8-18.

3. Sutuyeva L.R., Shalakhmetova Т.М. Morphological Deformities of Green Toad (Bufo viridis) Tadpoles Caused by Petroleum Products // Bulletin of L.N. Gumilyov ENU.- 2019.- № 3(126). – в печати.

4. Құлымбет Қ.Қ., М��ди А.Ә., Сутуева Л.Р., Шалахметова Т.М. Тамақтану рационында лиофилденген өсімдік талшығы қосылған лонг-эванс егеуқұйрығының дене салмағының өсу динамикасы, лат ж��не ішек гистоқұрылымы // Астана медициналық журналы. - №1. – 2019. – С. 303-312.

5. М��ди А.Ә., Құлымбет Қ.Қ., Сутуева Л.Р., Шалахметова Т.М. «Карболайн» энтеросорбентінің герокоррективті қасиеттері // Астана медициналық журналы. - №1. – 2019. – С. 312-321.

6. Суворова М.А., Шалахметова Т.М., Сутуева Л.Р., Ондасынова А.С., Жанкулова М.С., Иманкулова Р. Ингаляционное действие паров сырой нефти месторождения Кумколь на крыс //Вестник КазНУ.Серия экологическая.- 2015.- №3(45).-С. 276-283.

7. Шалахметова Т.М., Суворова М.А., Сутуева Л.Р., Ондасынова А.С., Жанкулова М.С., Мухатаева К.А.Токсико-экологическое исследование фоновых видов животных территорий Кызылординской области , прилегающих к месторождению Кумколь //КазНУ.Серия экологическая.- 2015.-№3(45).-С.284-291.

8. T. Shalakhmetova; M. Suvorova; L. Sutuyeva; A. Ondassynova; K. Mukhatayeva. The study of biomarkers of toxic effects of oil in the background species of animals from oil contaminated territories // Abstract Book of 10th Iberian and 7th Iberoamerican Congress on Environmental Contamination and Toxicology. CICTA 2015, Vila Real, Portugal, 14-17 July, 2015. P. 224-225.

9. Lovinskaya A.V., Kolumbayeva S.Zh., Abilev S.K., Shalakhmetova T.M. Genotoxic action of UDMH on germ cells of laboratory mice //Materials of Second International Scientific Conference "Personalized Medicine and Global Health" , May 13-14, 2015, Astana. P.92-93.

10. Ловинская А.В., Алимова З.Б., Касен А.Б., Амержанова Д.Б., Колумбаева С.Ж., Абилев С.К., Воронова Н.В. Органоспецифичность мутагенного действия химических загрязнителей окружающей среды // Вестник КазНУ. Серия биологическая, 2014. - № 1/2(60). – С. 77-80.

11. Ловинская А.В., Колумбаева С.Ж., Бегимбетова Д.А., Касен А.Б., Амержанова Д.Б., Абилев С.К. Цитогенетическая нестабильность и повреждения ДНК в соматических клетках суслика малого (Сitellus Рygmaeus Рallas) с загрязненных биотопов// Актуальные проблемы экологии и природопользования = The Urgent Ecological and Environmental Management Problems: сборник научных трудов. Москва, 10-12 апреля 2014 г. – Москва: РУДН, 2014. - С. 76-79.

12. Ловинская А.В., Колумбаева С.Ж., Абилев С.Л. Органоспецифичность генотоксического действия несимметричного диметилгидразина и его производного в организме млекопитающих // Материалы сборника тезисов VI Съезд Вавиловского общества генетиков и селекционеров (ВОГиС) и ассоциированные генетические симпозиумы. Ростов-на-Дону, 15-20 июня 2014 г. – С. 196.

13. Орджоникидзе К.Г., Ловинская А.В., Колумбаева C.Ж., Полякова Т.В., Абилев С.К. Изучение органной специфичности генотоксического действия фипронила // Материалы сборника тезисов VI Съезд Вавиловского общества генетиков и селекционеров (ВОГиС) и ассоциированные генетические симпозиумы. Ростов-на-Дону, 15-20 июня 2014 г. – С. 196-197.

14. Колумбаева С.Ж., Ловинская А.В., Джокебаева С.А., Шынбергенова Н.С. Антимутагенная активность биологически активных веществ, продуцируемых дикультурой микроводорослей A.flos-aquae x A.arnoldii // Вестник КазНУ. Серия биологическая, 2015. - № 1(63). – С. 117-122.

15. М. Suvorova, I. Zharkova, L. Sutuyeva, A. Ondassynova. ZFET (Zebrafish embryo toxicity test) as a model test for determination of heavy metals embryo toxicity// Вестник КазНУ. Серия биологическая, 2016. - № 1(66). – С. 68-76.

16. L. Sutuyeva T. Shalakhmetova; A. Ondassynova. The effects of oil on the growth and���� development of amphibians // The FEBS Journal. - 2016. - Vol.283 (Suppl.1). - P.02.09.1-010.- P. 133. Индексируется по базе данных Thomson Reuters и Scopus.

17. T. Shalakhmetova, A. Ondassynova, L. Sutuyeva. Using of the complex of enterosorbents on the basis of carbon material and plant fibers as geroprotector //Abstract Book of 12 th International Congress of Cell Biology, July 21-25, 2016.- P 396. - P.321. Индексируется по базе данных Thomson Reuters и Scopus.

18. Sutuyeva L.R. Artificial stimulation of breeding of clawed frog (xenopus laevis) in the laboratory for carrying out toxicological studies //Материалы III Международные Фарабиевские чтения, 11-14 апреля 2016, Алматы, с.6-7.

19. Sutuyeva L.R. The effect of water soluble fractions of crude oil on the larval stages of clawed frog (Xenopus laevis) // Материалы III Международные Фарабиевские чтения, 11-14 апреля 2016, Алматы, с.7.

20. Ондасынова А.С., Сутуева Л.Р., Жанкулова М.С., Тлеубергенова О.Ю. Протекторное действие диатомита при интоксикации крыс парами нефти // Материалы III Международные Фарабиевские чтения, 11-14 апреля 2016, Алматы, с.57.

21. Р.Иманкулова, А.С.Ондасынова, А.В.Ловинская. Эмбриотоксическое действие несимметричного диметилгидразина на мышей // Материалы III Международные Фарабиевские чтения, 11-14 апреля 2016, Алматы, с.35-36.

22. Сутуева Л.Р., Ондасынова А.С., Шалахметова Т.М., Колумбаева С.Ж., Гончарук В.Г., Дуйсенбаева Т.С. Экспериментальное изучение комплекса энтеросорбентов на основе углеродного материала и растительных волокон в качестве геропротектора //Abstract Book 4^th Scientific Conference of Regenerative Medicine and Health Aging, May 11-12, 2016, Astana. P.89.

23. Колумбаева С.Ж., Ловинская А.В., Жусупова А.В., Жусупова А.И., Рахимжанова А.А., Илиясова А.И., Муратова А.Т. Токсическая и мутагенная активность биологически активных веществ из растений Limonium gmelinii семейства Plumbaginaceae // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2016. – Т. 66, №1. – С. 144-153.

24. Колумбаева С.Ж., Ловинская А.В., Ахтаева Н.З., Литвиненко Ю.А., Воронова Н., Илиясова А.И., Аликул А. Токсическая и мутагенная активность биологически активных веществ из растений Inula britannica L. семейства Compositae // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2016. – Т. 69, №4.

25. Колумбаева С.Ж., Кайрат Б.К., Оразова С.Б., Ловинская А.В., Шалахметова Т.М., Бияшева З.М. Влияние биологически активных веществ из растений Inula britannica L. семейства Compositae и Limonium gmelinii семейства Plumbaginaceae на антиокислительный статус проростков ячменя, подвергнутых действию несимметричного диметилгидразина // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2016. – Т. 69, №4.

27. Мамилов Н.Ш., Муталипов Р.А., Сутуева Л.Р., Конысбаев Т.Г. Морфологическое разнообразие сазана Cyprinus carpio в западной части озера Балкаш и Капшагайском водохранилище // Вестник КазНУ. Серия экологическая. – 2018. - Т.55. – Вып.2. – С.100-110.

28. Sutuyeva L.R., Shalakhmetova Т.М., Trudeau V.L., Kolumbayeva S.Zh., Lovinskaya A.V. Growth and development of the green toad (Bufo vi ridis) from the water bodies of the oil producing regions of Kazakhstan // Eurasian Journal of Ecology – 2018. - Vol.55. – №2. – С.111-120.